Nazım

DON KİŞOT 

Ölümsüz gençliğin şövalyesi, 
                                      ellisinde uydu yüreğinde çarpan aklına,
bir Temmuz sabahı fethine çıktı 
                                      güzelin, doğrunun ve haklının :
önünde mağrur, aptal devleriyle dünya, 
                                      altında mahzun, fakat kahraman Rosinant'ı.
Bilirim,
hele bir düşmeyegör hasretin hâlisine,
hele bir de tam okka dört yüz dirhemse yürek,
yolu yok, Don Kişot'um benim, yolu yok,
yeldeğirmenleriyle dövüşülecek.

Haklısın, elbette senin Dülsinya'ndır en güzel kadını yeryüzünün,
sen, elbette bezirgânların suratına haykıracaksın bunu,
alaşağı edecekler seni
bir temiz pataklayacaklar.
Fakat sen, yenilmez şövalyesi susuzluğumuzun,
sen, bir alev gibi yanmakta devam edeceksin
                                                ağır, demir kabuğunun içinde
ve Dülsinya bir kat daha güzelleşecek...


*

BÜYÜK İNSANLIK

Büyük insanlık gemide güverte yolcusu
                                       tirende üçüncü mevki
                                       şosede yayan
                                       büyük insanlık.
Büyük insanlık sekizinde işe gider
                                       yirmisinde evlenir
                                       kırkında ölür 
                                       büyük insanlık.

Ekmek büyük insanlıktan başka herkese yeter
                                       pirinç de öyle
                                       şeker de öyle
                                       kumaş da öyle
                                       kitap da öyle
            büyük insanlıktan başka herkese yeter.

Büyük insanlığın toprağında gölge yok
                                       sokağında fener
                                       penceresinde cam
ama umudu var büyük insanlığın
                                       umutsuz yaşanmıyor.


*


HASRET

Yüzyıl oldu yüzünü görmeyeli,
belini sarmayalı,
gözünün içinde durmayalı,
aklının aydınlığına sorular sormayalı,
dokunmayalı sıcaklığına karnının.

Yüz yıldır bekler beni
                  bir şehirde bir kadın.

Aynı daldaydık, aynı daldaydık.
Aynı daldan düşüp ayrıldık.
Aramızda yüz yıllık zaman,
                      yol yüz yıllık.

Yüz yıldır alacakaranlıkta
                  koşuyorum ardından.


*

BEN SENDEN ÖNCE

Ben 
senden önce ölmek isterim. 
Gidenin arkasından gelen 
gideni bulacak mi zannediyorsun? 
Ben zannetmiyorum bunu. 
İyisi mi,
        beni yaktırırsın, 
        odanda ocağın 
        üstüne korsun 
                içinde bir kavanozun. 
Kavanoz camdan olsun, 
        şeffaf, 
                beyaz camdan olsun 
                        ki içinde beni görebilesin 
Fedakârlığımı anlıyorsun : 
vazgeçtim toprak olmaktan, 
vazgeçtim çiçek olmaktan 
        senin yanında kalabilmek için. 
        Ve toz oluyorum 
        yaşıyorum yanında senin. 
        Sonra, sende ölünce 
        kavanozuma gelirsin. 
        Ve orada beraber yaşarız 
        külümün içinde külün 
        ta ki bir savruk gelin 
        yahut vefasız bir torun 
        bizi ordan atana kadar... 
        Ama 
        biz 
        o zamana kadar 
        o kadar karışacağız ki birbirimize, 
        atıldığımız çöplükte bile 
        zerrelerimiz 
        yan yana düşecek. 
        Toprağa beraber dalacağız. 
        Ve bir gün yabani bir çiçek 
        bu toprak parçasından nemlenip filizlenirse 
        sapında muhakkak iki çiçek açacak : 
        biri 
                sen 
        biri de 
                ben. 
Ben 
daha olumlu düşünüyorum
Ben daha bir çocuk doğuracağım 
Hayat taşıyor içimden. 
Kaynıyor kanım. 
Yaşayacağım, ama çok, pek çok, 
                ama sen de beraber. 
Ama ölüm de korkutmuyor beni. 
Yalnız pek sevimsiz buluyorum 
        bizim cenaze şeklini. 
        Ben ölünceye kadar da 
        Bu düzelir herhalde. 
        Hapisten çıkmak ihtimalin var mı bugünlerde? 
        İçimden bir şey : 
        belki diyor.


*

BİR HAZİN HÜRRİYET 

Satarsın gözlerinin dikkatini, ellerinin nurunu,
bir lokma bile tatmadan yoğurursun
                              bütün nimetlerin hamurunu.
Büyük hürriyetinle çalışırsın el kapısında,
ananı ağlatanı Karun etmek hürriyetiyle,
                                                             hürsün!

Sen doğar doğmaz dikilirler tepene,
işler ömrün boyunca durup dinlenmeden yalan
                                                        değirmenleri,
büyük hürriyetinle parmağın şakağında düşünürsün
                                                         vicdan hürriyetiyle,
                                                                                      hürsün!

Başın ensenden kesik gibi düşük,
kolların iki yanında upuzun,
büyük hürriyetinle dolaşıp durursun,
işsiz kalmak hürriyetiyle,
                                      hürsün!

En yakın insanınmış gibi seversin memleketini,
günün birinde, meselâ, Amerika'ya ciro ederler onu
seni de büyük hürriyetinle beraber,
                                    hava üssü olmak hürriyetiyle,
                                                                                 hürsün!

Yapışır yakana kopası elleri Valstrit'in,
günün birinde, diyelim ki, Kore'ye gönderilebilirsin,
büyük hürriyetinle bir çukuru doldurabilirsin,
meçhul asker olmak hürriyetiyle,
                                                  hürsün!

Bir alet, bir sayı, bir vesile gibi değil
insan gibi yaşamalıyız dersin,
büyük hürriyetinle basarlar kelepçeyi,
yakalanmak, hapse girmek, hattâ asılmak hürriyetiyle,
                                                                                  hürsün!

Ne demir, ne tahta, ne tül perde var hayatında,
hürriyeti seçmene lüzum yok
hürsün.
Bu hürriyet hazin şey yıldızların altında.


*

Beş Satırla

Annelerin ninnilerinden 
                              spikerin okuduğu habere kadar, 
yürekte, kitapta ve sokakta yenebilmek yalanı, 
anlamak, sevgilim, o, bir müthiş bahtiyarlık, 
anlamak gideni ve gelmekte olanı.


*

Karanlıkta Kar Yağıyor

Ne maveradan ses duymak,
ne satırların nescine koymak o "anlaşılmayan şeyi",
ne bir kuyumcu merakıyla işlemek kafiyeyi,
ne güzel laf, ne derin kelam...
Çok şükür
  hepsinin
     hepsinin üstündeyim bu akşam.

Bu akşam
bir sokak şarkıcısıyım hünersiz bir sesim var;
sana,
senin işitemeyeceğin bir şarkıyı söyleyen bir ses.

Karanlıkta kar yağıyor,
sen Madrid kapısındasın.
Karşında en güzel şeylerimizi
    ümidi, hasreti, hürriyeti
ve çocukları öldüren bir ordu.

Kar yağıyor.
Ve belki bu akşam
ıslak ayakların üşüyordur.
Kar yağıyor,
ve ben şimdi düşünürken seni
şurana bir kurşun saplanabilir
ve artık bir daha
   ne kar, ne rüzgar, ne gece...

Kar yağıyor
ve sen böyle "No pasaran" deyip
         Madrid kapısına dikilmeden önce
         herhalde vardın.
Kimdin, nerden geldin, ne yapardın?
Ne bileyim,
      mesela;
Astorya kömür ocaklarından gelmiş olabilirsin.
Belki alnında kanlı bir sargı vardır ki
kuzeyde aldığın yarayı saklamaktadır.
Ve belki varoşlarda son kurşunu atan sendin
"Yunkers" motorları yakarken Bilbao'yu.
Veyahut herhangi bir
Konte Fernando Valaskerosi de Kortoba'nın çiftliğinde
                      ırgatlık etmişindir.
Belki "Plasa da Sol"  da küçük bir dükkanın vardı,
renkli İspanyol yemişleri satardın.
Belki hiçbir hünerin yoktu, belki gayet güzeldi sesin.
Belki felsefe talebesi, belki hukuk fakültesindensin
ve parçalandı üniversite mahallesinde
bir İtalyan tankının tekerlekleri altında kitapların.
Belki dinsizsin,
belki boynunda bir sicim, bir küçük hac.
Kimsin, adın ne, tevellüdün kaç?
Yüzünü hiç görmedim ve görmeyeceğim.
Bilmiyorum
belki yüzün hatırlatır
Sibirya'da Kolçak'ı yenenleri
belki yüzünün bir tarafı biraz
bizim Dumlupınar'da yatana benziyordur
ve belki bir parça hatırlatıyorsun Robespiyer'i.
Yüzünü hiç görmedim ve görmeyeceğim,
adımı duymadın ve hiç duymayacaksın.
Aramızda denizler, dağlar,
        benim kahrolası aczim
ve "Ademi Müdahale Komitesi" var.
Ben ne senin yanına gelebilir,
       ne sana bir kasa kurşun,
       bir sandık taze yumurta,
       bir çift yün çorap gönderebilirim.
Halbuki biliyorum,
bu soğuk karlı havalarda
iki çıplak çocuk gibi üşümektedir
Madrid kapısını bekleyen ıslak ayakların.
Biliyorum,
ne kadar büyük, ne kadar güzel şey varsa,
insanoğulları daha ne kadar büyük
        ne kadar güzel şey yaratacaklarsa,
yani o korkunç hasreti, daüssılası içimin
güzel gözlerindedir
       Madrid kapısındaki nöbetçimin.
Ve ben ne yarın, ne dün, ne bu akşam
onu sevmekten başka bir şey yapamam.


*

Seni Düşünmek

Seni düşünmek güzel şey,
ümitli şey,
dünyanın en güzel sesinden
en güzel şarkıyı dinlemek gibi birşey...
Fakat artık ümit yetmiyor bana,
ben artık şarkı dinlemek değil,
şarkı söylemek istiyorum...


*

Yirminci Asra Dair

- Uyumak şimdi, 
                uyanmak yüz yıl sonra, sevgilim... 

- Hayır, 
            kendi asrım beni korkutmuyor 
                                         ben kaçak değilim. 
     Asrım sefil, 
                 asrım yüz kızartıcı, 
     asrım cesur, 
                         büyük 
                                 ve kahraman. 
     Dünyaya erken gelmişim diye kahretmedim hiçbir zaman. 
     Ben yirminci asırlıyım 
     ve bununla övünüyorum. 
     Bana yeter 
     yirminci asırda olduğum safta olmak 
                                                      bizim tarafta olmak 
     ve dövüşmek yeni bir âlem için... 

- Yüz yıl sonra, sevgilim... 

- Hayır, her şeye rağmen daha evvel. 
     Ve ölen ve doğan 
     ve son gülenleri güzel gülecek olan yirminci asır 
     (benim şafak çığlıklarıyla sabaha eren müthiş gecem), 
     senin gözlerin gibi, Hatçem, 
                                     güneşli olacaktır...


*

Asya-Afrika Yazarlarına

Kardeşlerim 
bakmayın sarı saçlı olduğuma 
ben Asyalıyım 
bakmayın mavi gözlü olduğuma 
ben Afrikalıyım 
ağaçlar kendi dibine gölge vermez benim orda 
                                        sizin ordakiler gibi tıpkı 
benim orda arslanın ağzındadır ekmek 
                    ejderler yatar başında çeşmelerin 
                    ve ölünür benim orda ellisine basılmadan 
                                     sizin ordaki gibi tıpkı 
bakmayın sarı saçlı olduğuma 
ben Asyalıyım 
bakmayın mavi gözlü olduğuma 
ben Afrikalıyım 
okuyup yazma bilmez yüzde sekseni benimkilerin 
şiirler gezer ağızdan ağıza türküleşerek 
şiirler bayraklaşabilir benim orda 
                                sizin ordaki gibi 
kardeşlerim 
sıska öküzün yanına koşulup şiirlerimiz 
                                                toprağı sürebilmeli 
pirinç tarlalarında bataklığa girebilmeli 
                                                dizlerine kadar 
bütün soruları sorabilmeli 
bütün ışıkları derebilmeli 
yol başlarında durabilmeli 
                    kilometre taşları gibi şiirlerimiz 
yaklaşan düşmanı herkesten önce görebilmeli 
cengelde tamtamlara vurabilmeli 
ve yeryüzünde tek esir yurt tek esir insan 
gökyüzünde atomlu tek bulut kalmayıncaya kadar 
malı mülkü aklı fikri canı neyi varsa verebilmeli 
                                         büyük hürriyete şiirlerimiz


Nazım Hikmet